Ik beschouw loyaliteit, ondanks dat het is gestoeld op liefde, als bron van veel van onze grootste problemen.
Neem discriminatie. Mensen discrimineren niet omdat ze een hekel hebben aan ‘hen’ – je kunt enkel een hekel hebben aan een individu, niet aan een groep. Ze discrimineren omdat ze hiermee blijk geven van loyaliteit. Op twee manieren. Doorgaan met het lezen van “Loyaliteit (alweer)”
Hecht je echt zoveel belang aan ‘onze’ cultuur?
Volgens mij dient cultuur voornamelijk als sociaal bindmiddel. Het hanteren van dezelfde gebruiken en gewoontes is een manier om je loyaliteit te laten blijken. Niets mis met loyaliteit overigens, maar wanneer we andere culturen zien als bedreiging, dan zien we ze in wezen als bedreiging van onze (wie dan ook) groepscohesie – wat onnodig is als je bedenkt dat anderen (wie dan ook) om dezelfde reden loyaal zijn aan hún gewoontes. Doorgaan met het lezen van “Kliek”
Ondanks dat loyaliteit is gefundeerd op liefde, kan het een averechtse uitwerking hebben.
Wellicht klink ik nu wat grof door de bocht, maar volgens mij biedt elke religie, elke cultuur en zelfs de mafste traditie een manier om je loyaliteit te laten blijken aan je ouders en andere naasten. Kortom: je gelooft in de god waarin je naasten geloven omdat dit een loyaliteitsgarantie creëert. Door je geloofs- of andere overtuiging te conformeren aan de overtuiging van je naasten heb je een middel om je met hen te verbinden – wat losstaat van de vraag of er daadwerkelijk iemand van bovenaf toekijkt. Ook culturen en tradities dienen dit doel. Doorgaan met het lezen van “Loyaliteitsgarantie”
Terwijl ik terugdacht aan mijn trip naar Napels vond ik ineens de analogie die ik zocht om mijn theorie over onbereikbaarheid te verduidelijken. Rij je even mee?
In Napels toeteren en tieren automobilisten al bij het minste geringste. Het kan inderdaad irritant zijn als de auto voor je treuzelt (een Nederlandse toerist, misschien?) of zonder richting aan te geven ineens rechts afslaat, maar de frustratie ontstaat volgens mij, mede, doordat je je irritatie of onbegrip niet kunt overbrengen of uiten. De afstand, of beter gezegd, de onbereikbaarheid van de ander is de bron van die frustratie. Niet mijn… ik bedoel het gestuntel van je voorligger. Doorgaan met het lezen van “Onbereikbaarheid”
/* Dit stukje zet ik nu en dan weer even (bijgewerkt) bovenaan */
Ik lees momenteel Hidden Figures, van Margot Lee Shetterly, dat zich afspeelt in het Amerika ten tijde van de Tweede Wereldoorlog en de eerste jaren daarna, toen er nog aparte wc’s voor Afro-Amerikanen waren. Staten als West Virginia waren destijds fel tegen integratie – en dus voor segregatie. Doorgaan met het lezen van “Advocaat van de duivel”
Ik ga niet beweren dat je met iedereen beste vrienden zou kunnen of willen zijn. Laat staan ‘houden van’. Ik beweer dat je door de ander te leren kennen een deel van jezelf leert kennen. Hoe meer mensen je leert kennen, hoe meer je van jezelf leert kennen. Hoe meer mensen je níét kunt of mag leren kennen – door taalbarrières, botsende overtuigingen (kom ik zo op terug) en loyaliteitsconflicten (idem) – hoe minder facetten je van jezelf kunt leren kennen.
Een paar van mijn theorieën over barrières die ons uit elkaar houden:
Botsende overtuigingen kunnen afstand creëren. Overtuigingen botsen doordat ze je confronteren met de onzekerheid ervan. Een overtuiging is immers nog geen waarheid of feit, wat wordt bevestigd door het feit dat er verschíllende overtuigingen zijn. Die onzekerheid morrelt aan je comfort, waardoor je mensen met anderen overtuigingen op afstand wilt houden, en gelijkgestemden nabij.
Ditzelfde geldt voor gebruiken. Je weet wel: ‘Zo hóórt het nou eenmaal!’
Loyaliteitsconflicten zijn conflicten die gevoed worden door trouw aan je ouders en andere naasten. Je naasten hekelen ‘hen’ (die andere clan, club, kerk, groep, noem maar op) en door ‘hen’ ook te hekelen laat je je trouw aan je naasten blijken.
Loyaliteit is volgens mij de kiem van elk religieus conflict.
Als we bovenstaande of andere barrières tussen ons en de ander toestaan – want dit doen we zelf, al is het dan onbewust – gaan we in tegen onze natuurlijke drang om de ander te ontmoeten. Om dit tegennatuurlijke gedrag te sterken, zoeken we medestanders. Aldus groepsvorming.
De frustratie die wordt veroorzaakt door de afstand die groepsvorming creëert – de ander is nu minder of onbereikbaar – projecteren we op de ánder. Aldus wij-zij-denken.
Wij-zij-denken is dus een selffulfilling proces: ‘wij’ creëren een ‘zij’ waardoor er een onbereikbare ‘wij’ ontstaat; ‘zij’ creëren een ‘wij’ om diezelfde reden.
Er is geen ‘wij’ en er is geen ‘zij’. Er is alleen de ander. Onvoorstelbaar veel anderen. Van wie ieder een uniek aspect van jou weerspiegelt.
Hayat vraagt zich in Volkskrant Magazine (3 september) af waarom ‘de groep’ boos wordt als ze overweegt haar zoontje niet te laten besnijden. Ik heb hier een theorie over. Doorgaan met het lezen van “Verwachtingen”
Hoe wrang het ook mag klinken, volgens mij gaat er een verkapte vorm van liefde schuil achter vijandschap en geweld. Liefde in de vorm van loyaliteit. Doorgaan met het lezen van “Loyaliteit”
